عربستان؛ نگران از متحد غرب و گرایش به متحدجدید

پایگاه رهنما:

اخیرا رسانه‌های آمریکایی گزارشی منتشر کرده‌اند درباره اینکه عربستان سعودی در شهر «الدوادمی» در حال ساخت موشک‌های بالستیک است. در گزارش این رسانه ها آمده است: چین نقش اصلی را در انتقال این تکنولوژی به عربستان داشته است. پکن هم در پاسخ، روابط خود با عربستان را یک راهبرد همه‌جانبه دانسته که شامل تجارت نظامی هم می‌شود. این موضوع ضربه سنگینی برای آمریکا خواهد بود که رقیب جدی‌اش یعنی چین، تا این اندازه در جبهه متحدانش نفوذ پیدا کرده است.بنابراین، این سوال مطرح است که سعودی‌ها به چه دلایلی فرایند دوری و عدم اتکا به ایالات متحده را به ویژه در مسائل نظامی و امنیتی کلید زده‌اند و سعی دارند امنیت خود را این بار با اتکا به خود یا شرکای دیگر که رقیب آمریکا محسوب می شوند، تأمین کنند؟
اقدامات دولت پیشین آمریکا و در ادامه آن خط‌مشی‌های بایدن، این مهم را به عربستان گوشزد کرد که نمی‌تواند بقا و امنیت خود را به دولت ایالات متحده گره بزند. خروج آمریکا از برجام و سازمان‌هایی مثل سازمان بهداشت جهانی و یونسکو هم این تفکر را به سیاستمداران سعودی مخابره کرد که ایالات متحده هر لحظه ممکن است از تعهداتش در قبال آنها شانه خالی کند.
اقدامات بعدی دولت بایدن از جمله جابه‌جایی سامانه‌های دفاعی موشکی پاتریوت از شبه جزیره عربستان و استقرار آنها در شرق و جنوب شرق آسیا برای موازنه‌سازی در برابر چین، درخواست هزینه‌های نظامی هنگفت از اعراب برای تأمین امنیت آن‌ها و خروج شتابان از افغانستان، حامل این پیام بود که خاورمیانه مانند گذشته در اولویت‌های سیاست خارجی آمریکا نیست، بلکه شرق دور و رقابت با چین و روسیه در اولویت‌های اصلی آمریکا قرار گرفته است. این اقدامات، بر بی‌اعتمادی امنیتی و نظامی دولت‌های عرب به آمریکا بیش از پیش افزوده است.
سابقه همکاری‌های نظامی چین و عربستان به چند دهه قبل برمی‌گردد، زمانی که خرید‌های تسلیحاتی پنهانی محوریت این همکاری بود. مهم‌ترین رویداد، خرید قریب به ۵۰ موشک چینی از طرف ریاض در سال ۱۹۸۶ بود که بعد از اینکه سیا آن را در سال ۱۹۸۸ شناسایی و افشا کرد، بحران در روابط دو کشور بروز کرد. البته سرانجام سعودی‌ها اطمینان دادند که از آن‌ها علیه متحدان آمریکا استفاده نمی کنند. اماگزارش‌های اخیر «سیا» حکایت از آن دارد که همکاری مخفیانه ریاض و پکن منتهی به تولید اورانیوم غنی نشده جهت غنی‌سازی و ساخت و ساز‌های هسته‌ای در منطقه «العلا» شده و همه این‌ها در حالی است که سعودی‌ها از تعهد پذیرش بازرسی‌های پادمانی آژانس خودداری کرده‌اند. این همان مسئله‌ای است که با افشای خبر ساخت موشک‌های بالستیک از جمله ساخت و تجهیز موشک‌های بالستیک با کلاهک هسته‌ای سرو صدای زیادی به پا کرد.

• اهمیت راهبردی اقتصاد چین برای عربستان

عربستان به دلیل وجود منابع فسیلی، برای چین اهمیت راهبردی دارد؛ به گونه‌ای که پکن بزرگ‌ترین واردکننده نفت از عربستان است. در مقابل، چین نقش مهمی در توسعه و آماده‌سازی «پروژه اقتصادی واجتماعی چشم‌انداز ۲۰۳۰» سعودی‌ها خواهد داشت.علاوه بر موضوع تأمین انرژی فسیلی و جذب سرمایه از ریاض، بازار عربستان برای پکن بسیار سودآور است. واردات سعودی‌ها از چین نزدیک به ۲۸ میلیارد دلار بوده و تاکنون ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از پکن در این کشور به ثبت رسیده است و دو کشور درصدد هستند به جای دلار «ریال و یوآن» را در معاملات خود به کار گیرند.
با این وجود و به رغم بی‌اعتمادی روزافزون در روابط ریاض- واشنگتن، به نظر می‌رسد آمریکا همچنان متحد استراتژیک عربستان باقی بماند و سعودی‌ها تلاش می کنند در بعد نظامی-  امنیتی با رسیدن به تکنولوژی ساخت تسلیحات، ایالات متحده را دربرابر عمل انجام شده با چین  و تحت فشار قرار دهند.